اغلب اوقات با این دیدگاه مواجه شدهایم که آب به درستی ارزشگذاری نمیشود و یا ما باید به نحوی ارزش "واقعی" آب را شناسایی و معرفی کنیم تا بتوانیم تصمیمات بهتری درباره نگهداری، توزیع و استفاده از آن اتخاذ کنیم. اما این گزاره به چه معناست؟ آیا ارزش آب واقعا قابل اندازهگیری است؟ و چگونه؟ چه کسی این ارزش را مشخص خواهد کرد؟ به عبارت دیگر، ارزش آب چیست و برای چه کسی؟
هر چند این سوالات ممکن است ساده و روشن به نظر برسند، پاسخهای متنوعی بسته به مکان، سطح فراوانی یا کمبود، کیفیت، دسترسپذیر بودن، هدف و مزایای استفاده از آن وجود دارد.
بر مبنای نظریه اقتصاد، ارزش یک کالا بر مبنای کمیاب بودن آن مشخص میشود (شکاف بین منابع محدود و تقاضای نامحدود). آب سالم کمیاب است و هر روز نیز کمیابتر میشود. بیش از 2 میلیارد نفر در جهان هماکنون در مناطقی زندگی میکنند که با بحران آب مواجه هستند. تقریبا 3.4 میلیارد نفر از مردم جهان (45 درصد از جمعیت کره زمین)، دسترسی به امکانات مناسب و ایمن دفع فاضلاب ندارند. ارزیابی نهادهای مستقل از وضعیت آب نشان میدهد که به احتمال زیاد جهان تا سال 2030 با کمبود آب 40 درصدی مواجه خواهد بود. این وضعیت با چالشهایی نظیر بحران فراگیر پاندمی کووید-19 و تغییرات اقلیمی، سمت و سوی فاجعهبارتری نیز خواهد گرفت.
نظریه اقتصاد تنها راه تعیین ارزش آب نیست. ارزشهای فرهنگی نیز هم عرض و شاید فراتر از آن دارای اهمیت هستند. برای مثال رودخانههای گنگ و جمنا در هندوستان آبهای مقدسی هستند که ارزش بینهایت برای مردم دارند.
هشتمین شماره سالیانه گزارش توسعه جهانی آب سازمان ملل متحد، به بررسی ارزش آب از جنبههای مختلف از جمله منابع آبی، زیرساختها، ملزومات و خدمات دفع بهداشتی فاضلاب از دیدگاه اقتصاد و فرهنگ میپردازد.
این گزارش بینش و دیدگاههای متفاوتی را برای ارزشگذاری آب مطرح کرده و رهنمودهایی برای استفاده از آنها ارائه کرده است. همچنین نمونههایی از روششناسیها و رویکردهای موجود برای ارزشگذاری آب در بخشهای کاربری مختلف معرفی شده و نشان میدهد چگونه این ابزارها برای بهبود مدیریت استفاده از آب مورداستفاده قرار گرفتهاند. ارزشگذاری صحیح بالقوه میتواند به تصمیمگیریهای بهتر در زمینه سرمایهگذاری، مدیریت و ایجاد دانش و ظرفیت استفاده از آب منجر شود.